Tropik Fırtına’nın yarattığı fırtına

GAMZE ERBİL

ABD’de gösterime giren Tropik Fırtına isimli komedi filmi, zihinsel özürlüler cephesinde gerçek bir “fırtına” koparttı. “Gerizekalı” sözünün filmde en az 15 kez ve hatta tanıtımında da kullanılmasına tepki gösteren özürlü örgütleri çok yaygın protestolar gerçekleştirdi ve filmin boykot edilmesi çağrısı yaptı.

Ben Stiller’ın bir kaç haftadır ABD’de yoğun tanıtımları yapılan ve geçen Çarşamba (12 ağustos) gösterime giren “Tropic Thunder” (Tropik Fırtına) isimli komedi filmi zihinsel özürlüler tarafından boykot çağrısıyla karşılandı. Yönetmen Stiller’ın yanısıra başrollerinde Jack Black ve Robert Downey Jr.’ın oynadığı film milyonlarca dolar bütçeli bir Hollywood projesi olarak görülüyor ve tüm dünyada büyük ilgi çekmesi bekleniyor. Kimilerine göre, büyük tartışmalara neden olan zihinsel özürlülerin boykotu da aslında filmin tanıtımı için ek bir katkı anlamına geliyor.

Tartışmayı başlatan “R kelimesi”

Film, çektiği savaş filminde rol alan üç yıldızın şımarıklıklarından bunalan yönetmenin oyuncuları gerçek bir savaşın içine atıp gitmesi üzerine kurulu. Hollywood’u ve aşırılıklarını alaya alan bir çerçevede, savaşa devam eden oyuncuların içine düştükleri gülünç durumlar ortaya konuyor.

Filmin ilk gösterildiği gün, Los Angeles’taki Mann Village Theatre’ın önü de dahil tüm sinemalarda gerçekleşen protestoları ise, zihinsel özürlüleri temsil eden örgütler gerçekleştirdi. 22 engelli örgütün biraraya gelerek filmi boykot çağrısı yapmalarına neden olan şey, filmde “retard” (gerizekalı) sözcüğünün kullanılması. Protestocular, tanıtımında da “Bir zamanlar bir gerizekalı vardı” cümlesinin kullanıldığı filmin “zihinsel özürlüleri aşağıladığını” savunuyor.

Bu kelime bu örgütler için son derece saldırgan bir kelime ve bir nefret ifadesi olarak görülüyor. “R kelimesi” olarak anılıyor ve ancak çok mecbur kalınan durumlarda r#tard şeklinde yazılıyor.

Protestolar yerel gazetelerde yayımlanan yazılar ve üzerinde “Kelimeler Yumruk Gibi Vurur” yazılı kartların dağıtımı gibi farklı faaliyetlerle devam ediyor. Gösterilerde “Tropic Thunder Colossal Blunder” (Tropik Fırtına, Büyük Gaf) ifadelerinin yer aldığı dövizler taşınıyor. Tüm medyada yaygın bir şekilde yer alan kampanya “Gerizekalı Sözünün Yersiz ve Aşağılayıcı Kullanımına Son!” şeklinde ifade ediliyor.

“Yoruma açık”

Film şirketi Dreamworks özürlü insanları “küçük düşürmek ya da incitmek” gibi bir niyetlerinin olmadığını açıklarken Special Olympics adlı özürlü örgütünün başkanı Tim Shriver, filmde Ben Stiller’ın canlandırdığı Simple Jack karakterine atfen kullanılan “retard” sözünün protestocuları özellikle kızdırdığını söylüyor: “Film boyunca, zihinsel özürlü insanların onuru yok sayılarak en az 15 kez ‘retard’ kelimesi kullanılıyor.” Shriver, artık Hollywood’un zihinsel engellileri alay konusu haline getiren esprilerin olduğu filmlere son vermesini istediklerini belirtiyor. Dreamworks sözcüsü Chip Sullivan ise, zihinsel özürlülerin örgüt temsilcileriyle yararlı tartışmalar yaptıklarını ve gelecekte daha yakın çalışmayı düşündüklerini söyledi. Sullivan, filmde bir değişiklik ya da kesinti yapılmayacağını belirtti.

Filmin oyuncularından Robert Downey Jr., bu tartışmanın “yoruma açık” olduğunu söylemekle birlikte insanların protesto hakkının olduğunu vurgulamayı tercih ediyor.

Bir başka tartışma

Filmin bir başka hassas yönü de, Downey Jr.’ın siyah bir askeri canlandıran beyaz bir aktörü oynaması. Irkçı çağrışımları bulunan bu tarz tercihlerin uzun süredir eğlence sektöründe mayınlı alan olarak görüldüğü biliniyor. Downey başta bu rolün kariyerine zarar vereceğini düşünmüş ancak sonra kabul etmiş. “Eğer doğrusunu yaparsak, 35 yıl önce Peter Sellers’ın yaptığı gibi olur, aksi durumda cehennemi boylarız” diyor. Yönetmen Stiller ise, siyahların filmi beğeneceğini düşünüyor.

“Boykot ters sonuç verir”



Özürlü örgütlerinin tepkisine ilişkin çok farklı tartışmalar sürüyor. Kimileri bu tepkiyi “abartılı” bulurken, kimileri de filmin bir komedi filmi olması nedeniyle bu konudaki tercihlerin kabul edilebilir olduğunu savunuyor. Diğer yandan, filme gerçekten tepki duyan bir başka kesim de özürlülerin tepkisinin ters sonuç verebileceği uyarısı yapıyor. Buna göre, filmle ilgili gereğinden fazla gürültü kopartıldığı için aslında izlemeyecek olanlar da merak edip izleyecekler. Hollywood tarihinde daha önce de böyle şeyler olduğuna dikkat çeken bu kesim, aslında özürlülerin protestolarının filmin reklamı olarak kullanılacağına inanıyor.



CUMHURİYET HAFTA SONU / 23 AĞUSTOS 2008